Over leefstijl en gezondheid doen een hoop verhalen de ronde. Maar wat vindt jouw cliënt van zijn eigen leefstijl? Hoe houdt hij zijn gezondheid in stand? En wat kun jij als verpleegkundige of verzorgende betekenen voor je patiënt, cliënt of bewoner op dit gebied. In deze blog neem ik je mee naar het bevorderen van gezondheid. Ik leg precies uit wat gezondheidsbevordering is en welke mogelijke cliëntproblemen binnen dit kennisgebied belangrijk zijn.

Gezondheidsbevordering is een domein binnen de taxonomie van NANDA International, een terminologie die gebruikt wordt in de verpleegkunde. Een domein wordt ook wel gezien als een ‘kennisgebied'(sphere of knowledge) en de NANDA-I domeinen staan voor de unieke kennis van de verpleegkundige discipline.

In de laatst verschenen editie 2021-2023 heeft het kennisgebied Gezondheidsbevordering een grote update ondergaan. Verderop in deze blog zal ik je meer vertellen over kennisdomeinen in het algemeen en wat jij er aan hebt als verpleegkundige of verzorgende.

Tot slot geeft ik je de tips als je voor het eerst met een nieuw kennisgebied te maken krijgt.

Wat is gezondheidsbevordering?

Gezondheidsbevordering is bewust zijn van welzijn of normaal functioneren en van de strategieën die gebruikt worden om controle te houden op dat welzijn of normale functioneren en het te verbeteren.

NANDA International (2021)

Gezondheidsbevordering kun je verdelen is twee grote groepen:

• Gezondheidsbewustzijn is dat de zorgvrager de mogelijkheid heeft zijn eigen normaal functioneren en welzijn kan herkennen. Een voorbeeld hiervan is het hebben van gezondheidsvaardigheden (ook wel health literacy genoemd), hierbij gaat om de vaardigheden en competenties die iemand heeft om gezondheidsinformatie te vinden, begrijpen en te beoordelen, zoals de leesvaardigheid, kennis, motivatie, cultuur en taal. Ook gaat het om voldoende stimulering van, interesse in of deelname aan ontspanningsactiviteiten, zoals recreatieve en vrijetijdsactiviteiten. Tevens is de sedentaire levenstijl van invloed op de gezondheidsbewustzijn van een cliënt. Dat is een aangeleerde gedrag door weinig energie verkregen activiteiten.

• Gezondheidsmanagement gaat over de activiteiten die de gezondheid en het welzijn in stand houden. Binnen deze klasse gaat het om gezondheidsgedrag en gezondheidsonderhoud, zodat dit invloed heeft op de gezondheidstoestand. Voorbeelden van gezondheidsgedrag zijn ineffectief zelfmanagement (niet alleen van het individu, maar ook van het gezin), het ineffectief woningonderhoudgedrag en het risico op wegloopneiging bij personen met verwardheid, delier en dementie. Ook hebben kwetsbare ouderen hulp nodig om hun gezondheid te onderhouden. Hierbij moet je ook denken over de gezondheid van een groep mensen of een gemeenschap.

Hoe leer je als verpleegkundige meer over gezondheidsbevordering

Als je een nieuw kennisgebied ontdekt, omdat je deze term bijvoorbeeld in deze blog voor het eerst tegenkomt, is het belangrijk om je de concepten uit dit kennisgebied eigen te maken. Dat doe je door je het volgende af te vragen:

Wat is normaal binnen dit kennisgebied? Wat verwacht je te zien bij een gezonde cliënt. Welke fysiologische, psychologische of sociologische factoren zijn van invloed op deze normale patronen.

Als je de concepten binnen het kennisdomein eenmaal goed beheerst, kun je de afwijkingen van de norm gaan bestuderen.

Hoe zoek je naar afwijkingen. Hoe beoordeel je of dit een afwijking is. Zouden er ook andere gebieden aangedaan kunnen zijn die in relatie staat met de gevonden afwijkingen. Wat voor een zaken zouden een verhoogd risico kunnen veroorzaken op een ongewenste reactie. Welke sterke kanten kunnen worden gebruikt zodat dit gezondheidsgebied verbeterd wordt.

Wat zeggen andere verpleegkundigen over deze verschijnselen en wat voor onderzoeken zijn ernaar gedaan?Zijn er klinische richtlijnen voor je praktijk?